Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku działając na obszarze Polski południowo-wschodniej od 1958 roku gromadzi, przechowuje, konserwuje i opracowuje naukowo dobra kultury w zakresie kultury ludowej – wiejskiej i miejskiej, przemysłu, sztuki i rzemiosła artystycznego oraz archeologii Karpat. Zgromadzone obiekty tradycyjnego budownictwa udostępnia na ekspozycji muzealnej na wolnym powietrzu, prowadzi ponadto badania naukowe, działalność oświatową i wydawniczą oraz upowszechnia wiedzę o kulturze i sztuce Podkarpacia. Jest największym polskim skansenem i jednym z piękniejszych w Europie.
Odtwarzając typowe układy zabudowy wsi i zagospodarowania zagród, na terenie Parku Etnograficznego Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku, na obszarze 38 ha, zgromadzono około 180 obiektów budownictwa drewnianego od XVII do XX wieku, a w magazynach i na ekspozycjach ok. 34 000 eksponatów z zakresu kultury ludowej, mieszczańskiej, sakralnej i dworskiej.
W sektorach odpowiadających przedwojennym grupom etnograficznym (Bojków, Łemków, Dolinian, Pogórzan wschodnich i zachodnich) oraz w sektorach: małomiasteczkowym, dworskim, naftowym, archeologicznym oraz pasterskim obok budynków mieszkalnych, mieszkalno-gospodarczych i gospodarczych, znalazły tutaj swoje miejsce również obiekty sakralne: kościół rzymskokatolicki, trzy cerkwie greckokatolickie (dwie bojkowskie i jedna łemkowska) oraz malownicze kapliczki. Zabudowę wiejską znakomicie dopełniają obiekty użyteczności publicznej (szkoła, karczmy, remiza), obiekty przemysłowe (kuźnie, wiatraki, młyn wodny, tartak, urządzenia naftowe), a także zabudowania dworskie i plebańskie.
Prezentację kulturowego pogranicza wschodniej części polskich Karpat uzupełnia „Galicyjski Rynek” – rekonstrukcja centrum małego galicyjskiego miasta, gdzie wokół czworobocznego placu posadowiono 28 obiektów, takich jak: poczta, urząd gminy, apteka, remiza, sklep, trafika, karczma z kręgielnią, piekarnia z cukiernią, domy żydowskie, dom nauczyciela, oraz zakłady – stolarski, fryzjerski, krawiecki, szewski, zegarmistrzowski i fotograficzny. Urządzone w większości na początek XX wieku wnętrza dają zwiedzającym pełny obraz życia, pracy i wypoczynku ówczesnych mieszczan wieloetnicznej społeczności tej części Polski.
Tworząc w Parku Etnograficznym obraz utraconego już pejzażu wiejskiego i małomiasteczkowego nie można było pominąć wyznawców judaizmu. Kultura żydowska prezentowana jest w ekspozycjach mieszkalnych dwóch domów żydowskich na Galicyjskim Rynku. Wspaniałym dopełnieniem żydowskiej obecności w miasteczkowym krajobrazie jest replika synagogi z Połańca, w której znalazła swoje miejsce muzealna kolekcja żydowskiego rzemiosła artystycznego.
Ważne miejsce w krajobrazie sanockiego skansenu zajmuje dwór ze Święcan, wzniesiony rękami wiejskiego cieśli Sochy w 1861 r. Malowniczo posadowiony na północno-wschodnich obrzeżach parku, otoczony starym dębowym lasem obiekt, składający się z 11 pomieszczeń o łącznej powierzchni ok. 400 m², pozwala „przenieść” się zwiedzającym w czasy, gdy dwory i dworki szlacheckie Podkarpacia tętniły życiem.
Park Etnograficzny Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku to prawdziwie magiczne miejsce skłaniające do refleksji o czasie i przemijaniu. To piękna, niepowtarzalna i zróżnicowana drewniana architektura, kryjąca w każdym słoju wszechobecnego tutaj wiekowego drewna niezwykłą historię karpackiego pogranicza.
Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku
ul. Rybickiego 3
Sanok
