„Niematerialne dziedzictwo kulturowe oznacza praktyki, wyobrażenia, przekazy, wiedzę i umiejętności – jak również związane z nimi instrumenty, przedmioty, artefakty i przestrzeń kulturową – które wspólnoty, grupy i, w niektórych przypadkach, jednostki uznają za część własnego dziedzictwa kulturowego. To niematerialne dziedzictwo kulturowe, przekazywane z pokolenia na pokolenie, jest stale odtwarzane przez wspólnoty i grupy w relacji z ich otoczeniem, oddziaływaniem przyrody i ich historią oraz zapewnia im poczucie tożsamości i ciągłości, przyczyniając się w ten sposób do wzrostu poszanowania dla różnorodności kulturowej oraz ludzkiej kreatywności.”

Bardzo ważną częścią dziedzictwa oprócz zabytków, dzieł sztuki i kolekcji cennych eksponatów jest tradycja, żywe niematerialne przejawy kultury odziedziczone po przodkach i przekazywane kolejnym pokoleniom, należą do nich:

• tradycje i przekazy ustne między innymi bajki, przysłowia, pieśni, oracje, opowieści wspomnieniowe i wierzeniowe, historie, przemowy, lamenty pogrzebowe, zawołania pasterskie i handlowe, w tym język jako nośnik niematerialnego dziedzictwa kulturowego;
• sztuki widowiskowe i tradycje muzyczne w tym tradycje muzyczne wokalne, instrumentalne i taneczne, widowiska religijne, karnawałowe i doroczne;
• praktyki społeczno-kulturowe takie jak zwyczaje, rytuały i obrzędy doroczne, sytuacyjne i rodzinne, chrzciny, wesela, pogrzeby, ceremoniały lokalne i środowiskowe, zwyczaje odpustowe i pielgrzymki, gry i zabawy, folklor dziecięcy, sposoby świętowania, praktyki służące nawiązywaniu kontaktów międzyludzkich, sposoby składania życzeń, tradycyjne wyobrażenia o wszechświecie na przykład meteorologia ludowa;
• wiedza i praktyki dotyczące przyrody i wszechświata m.in.: tradycyjne sposoby leczenia, zamawiania miłosne i medyczne;
• wiedza i umiejętności związane z rzemiosłem tradycyjnym

Więcej informacji na stronie https://niematerialne.nid.pl

Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego – województwo podkarpackie

Ratyfikowana przez Polskę Konwencja UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. nakłada na Państwa-Strony obowiązek inwentaryzacji przejawów tego dziedzictwa znajdujących się na ich terytoriach zgodnie z zaleceniami i standardami Konwencji.

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego ma charakter informacyjny i stanowi realizację tego wymogu poprzez dokumentację żywego niematerialnego dziedzictwa naszego kraju. Wszystkie środowiska związane z praktykowaniem tradycji, zwyczajów, obyczajów, wykonywaniem tradycyjnego rzemiosła i rękodzieła, kultywujące pamięć historyczną, przechowujące wiedzę tradycyjną i wierzenia, zajmujące się tradycjami muzycznymi, widowiskowymi, językowymi i wszelkimi innymi przejawami usankcjonowanej tradycją działalności człowieka Narodowy Instytut Dziedzictwa zachęca do zgłaszania tych zjawisk do wpisu na Krajowa listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Więcej informacji na stronie https://niematerialne.nid.pl

2014

• Flisackie tradycje w Ulanowie

2017

• „Turki” Grodziskie

2018

• Plecionkarstwo w Polsce

2023

• Garncarstwo w Medyni Głogowskiej, Medyni Łańcuckiej, Pogwizdowie i Zalesiu
• Cymbały – umiejętność budowania i praktyka gry w Polsce południowo-wschodniej

2024

• Wykonywanie krywulek łemkowskich według tradycji z Komańczy i okolic

Krajowy rejestr dobrych praktyk w ochronie niematerialnego dziedzictwa kulturowego – województwo podkarpackie

Programy, projekty i działania w rozumieniu Konwencji UNESCO z 2003 r., to krajowe, lub regionalne lub ponadregionalne praktyki, mające na celu ochronę dziedzictwa, które najlepiej odzwierciedlają zasady i cele Konwencji. Rejestr dobrych praktyk UNESCO ma służyć jako platforma wymiany doświadczeń oraz inspiracji dla Państw-Stron Konwencji, wspólnot oraz wszystkich zainteresowanych ochroną niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Poznanie efektywniejszych środków ochrony o udowodnionej skuteczności stosowanych w odniesieniu do różnych rodzajów niematerialnego dziedzictwa kulturowego i w różnych regionach geograficznych może pomóc zainteresowanym w opracowaniu własnych środków ochrony. Więcej informacji na stronie https://niematerialne.nid.pl

• Reaktywacja i rozwój drzeworytu płazowskiego

Koordynatorzy regionalni Narodowego Instytutu Dziedzictwa ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego - województwo podkarpackie

Koordynator: Anna Sikora Terlecka
e-mail: aterlecka@nid.pl

Oddział Terenowy w Lublinie
ul. Krakowskie Przedmieście 10 / Przechodnia 2/4
20-002 Lublin

tel.: +48 81 743 62 24